Diz Kireçlenmesinde PRP ve Eksozom Tedavileri: Güncel Yaklaşımlar

Giriş

Diz kireçlenmesi (gonartroz), özellikle 40 yaş üstü bireylerde sık görülen, yaşam kalitesini ciddi biçimde etkileyen bir eklem hastalığıdır. Diz eklemi, vücudun ağırlığını taşıyan en büyük eklemlerden biridir. Kıkırdak yapısının bozulmasıyla ağrı, tutukluk, hareket kısıtlılığı ve yürüyüş bozukluğu ortaya çıkar. Günümüzde diz kireçlenmesinde yalnızca ağrı kesiciler ve klasik fizik tedavi yöntemleri değil; yenileyici tıp uygulamaları da tedavide önemli rol oynamaya başlamıştır. Özellikle PRP (platelet rich plasma) ve eksozom tedavileri, cerrahi dışı seçenekler arasında ön plana çıkmaktadır.

Diz Kireçlenmesinin Belirtileri

• Yürüyüş sırasında artan diz ağrısı

• Merdiven inip çıkarken zorlanma

• Sabah tutukluğu veya uzun oturma sonrası açılma güçlüğü

• Dizde şişlik ve hareket kısıtlılığı

• İleri evrelerde eklemde şekil bozukluğu

Klasik Tedavi Yaklaşımları

• İlaç tedavileri: Ağrı kesiciler, antiinflamatuvar ilaçlar.

• Fizik tedavi: Elektroterapi, sıcak uygulamalar, egzersiz.

• Kilo kontrolü: Diz eklemi üzerindeki yükün azaltılması.

• Destekleyici cihazlar: Baston, dizlik.

Bu yöntemler semptomları azaltabilir ancak kıkırdak hasarını geri döndürmez. İşte tam bu noktada yenileyici tıp devreye girer.

PRP Tedavisi

PRP (Platelet Rich Plasma), hastanın kendi kanından elde edilen trombositten zengin plazmadır. Kan alınır, santrifüj işlemiyle ayrıştırılır ve elde edilen plazma diz eklemine enjekte edilir.

Etki Mekanizması

• Trombositlerdeki büyüme faktörleri (PDGF, VEGF, TGF-beta) kıkırdak hücrelerini uyarır.

• Kollajen sentezini ve doku yenilenmesini artırır.

• Ağrıyı azaltır, eklem hareketini kolaylaştırır.

Avantajları

• Kişinin kendi kanından hazırlanır, alerji riski yoktur.

• Tekrarlanabilir ve güvenli bir yöntemdir.

• Literatürde, özellikle erken ve orta evre diz kireçlenmesinde faydalı olduğu gösterilmiştir.

Eksozom Tedavileri

Son yıllarda eksozomlar, diz kireçlenmesi tedavisinde büyük ilgi görmektedir. Eksozomlar, hücrelerin salgıladığı mikropartiküller olup, hücreler arası iletişimi sağlar. İçlerinde büyüme faktörleri, mRNA ve proteinler bulunur.

Etki Mekanizması

• Kıkırdak hücrelerinin yenilenmesini uyarır.

• Anti-inflamatuvar etki gösterir.

• Doku rejenerasyonunu hızlandırır.

Bilimsel Bulgular

• Son 5 yılda yapılan klinik çalışmalar, eksozomların kıkırdak dokusunu onarmada PRP’den daha güçlü etkilere sahip olabileceğini göstermektedir.

• Özellikle ileri evre hastalarda, eksozom tedavileri PRP ile kombine edildiğinde daha iyi sonuçlar elde edilmiştir.

Kimler İçin Uygundur?

• Erken ve orta evre diz kireçlenmesi olanlar

• Cerrahiye gitmek istemeyen hastalar

• Fizik tedavi ve egzersizle desteklenmeye açık bireyler

• Aktif yaşamına hızlı dönmek isteyen hastalar

Sık Sorulan Sorular

PRP sonrası ne zaman etkisini gösterir? Genellikle 2–4 hafta içinde ağrıda azalma, 2–3 ay içinde fonksiyon artışı olur.

Eksozom tedavisi kaç seans yapılır? Genellikle 1–2 seans yeterlidir, ancak hastanın durumuna göre değişebilir.

Yan etkileri var mı? PRP’nin alerji riski yoktur. Eksozomlar güvenli kabul edilmekle birlikte, halen uzun vadeli çalışmalar devam etmektedir.

Bilimsel Veriler

• 2019’da yapılan bir meta-analiz, PRP’nin ağrı ve fonksiyon üzerine olumlu etkilerini gösterdi.

• 2022’de yayımlanan bir çalışma, eksozomların kıkırdak hücre yenilenmesinde PRP’den daha etkili olabileceğini ortaya koydu.

• Güncel kılavuzlar, PRP’yi özellikle erken evre gonartrozda önermektedir.

Sonuç

Diz kireçlenmesi tedavisinde PRP ve eksozom uygulamaları, cerrahisiz tedavi seçenekleri arasında en umut verici yöntemlerdir. Tek başlarına değil, fizik tedavi, egzersiz ve osteopatik yaklaşımlarla desteklendiklerinde daha kalıcı ve başarılı sonuçlar elde edilir. Gelecekte, eksozomlar ve kombine tedaviler diz sağlığında yeni bir çığır açabilir.